مراحل ترجمه کتاب در ایران کم‌وبیش با سایر کشورهای جهان یکی است.ترجمه کتاب اصولاً مراحل مشخصی دارد که رعایت آن‌ها باعث می‌شود تا آنچه برای ترجمه کتاب نیاز داریم را انجام داده باشیم. اما برای ترجمه کتاب در ایران به چه نکاتی باید توجه کنیم؟ آیا برای ترجمه اثر نویسنده‌ای خارجی نیاز به اجازه ناشر خارجی داریم یا خیر؟ در این مطلب قصد داریم بهمراحل ترجمه کتاب در ایرانو نکاتی که در این خصوص باید رعایت کنید بپردازیم. با مطالعه این مطلب به صفر تا صدمراحل ترجمه کتاب در ایرانپی خواهید برد.

چرا کتاب راترجمه می‌کنیم؟

ترجمه کتاب در ایران با اهداف مختلفی صورت می‌گیرد. برخی افراد از ترجمه کتاب به‌نام خودشان یا استادی معروف به‌دنبال رزومه‌سازی قوی برای خودشان هستند. چنین رزومه‌ای برای کاریابی، تهیه مدارک مربوط به ارتقای شغلی و شرکت در آزمون‌هایی نظیر مصاحبه دکترا استفاده می‌شود. ترجمه کتاب در ایران ممکن است حتی برای ورود به بازار نشر صورت گیرد. موضوعات مختلف علمی، داستانی، تاریخی یا حتی مستند می‌توانند منبع الهامی برای ترجمه کتاب در ایران باشند.

مراحل ترجمه کتاب در ایران کدامند؟

داشتن نگاه فرآیندی به ترجمه کتاب باعث می‌شود که تمامی نکات لازم را برای انجام ترجمه‌ای اصولی و صحیح رعایت کنید. این مراحل ترجمه در کشورهای مختلف، متأثر از مقرراتی هستند که برای این منظور وضع شده‌اند. در ایران نیز ترجمه کتاب تابع شرایط خاصی است که در ادامه توضیح خواهیم داد.

• یافتن کتابی برای ترجمه: منظورمان از یافتن کتاب، اشاره به مقدماتی‌ترین مرحله از مراحل ترجمه کتاب در ایران است. در این مرحله باید حوزه کلی موضوع کتاب مورد نظر برای ترجمه را مشخص کنیم. سپس با راهنمایی افرادی نظیر استاد راهنما یا خبرگان حوزه مذکور، به موضوع دقیق‌تریبرسیمو درنهایت به عنوان مشخصی دست یابیم. این عنوان می‌تواند کتاب یا کتاب‌هایی را برای ترجمه مشخص کند. کتاب‌هایی که به زبان‌های مختلف در آن رشته و آن موضوع خاص نوشته شده‌اند.
• اخذ مجوز از ناشر و بررسی وضعیت ترجمه کتاب:در این مرحله از مراحل ترجمه کتاب در ایران،بررسی می‌کنیم که آیا کتاب مورد نظر قبلاً ترجمه شده است یا خیر. پایگاه اسناد و کتابخانه ملی یکی از مراجع برای این منظور است. در ایران ترجمه بدون اجازه آثار ناشران و نویسندگان خارجی جرم‌انگاری نشدهاست. بنابراین درصورتی‌که بدون اطلاع نویسنده‌ای آثارش را ترجمه کنیم مشمول مجازاتی نخواهیم شد اما از نظر اخلاقی لازم است که موافقت نویسنده را در این‌باره اخذ کنیم. برای این منظور، می‌توانیم از اطلاعاتی که در خود کتاب یا مراجعی مانند گوگل هست استفاده کنیم.
• ترجمه کتاب:معمولاً این مرحلهترجمه کتاب را با ارائه نمونه ترجمه به مترجم موردنظر و بازخوردگیری از کار وی آغاز می‌کنند.در این مرحله کتاب موردنظر را به مترجمی معتبر برای ترجمه می‌سپاریم. ترجمه باید با رعایت اصول فن ترجمه و موارد نگارشی و حفظ امانت‌داری انجام شود.بازبینی نتیجه در تمامی مراحل ترجمه باید صورت گیرد تا از دوباره‌کاری‌ها جلوگیری شود.
• ویراستاری و بررسی نهایی: یکی از مهم‌ترین مراحل ترجمه کتاب در ایران ترجمه و ویراستاری کتاب است. اهمیت این مرحله به‌حدی است که باید آن را به‌صورت جداگانه برنامه‌ریزی کنیم. ویراستاری متناسب با شرایط چاپ کتاب، نحوه عنوان‌بندی و قطع کتاب و چارچوبی که دانشگاه یا ناشر تعیین می‌کند مشخص می‌شود. در ویراستاری لازم است از تطبیق ترجمه کتاب با متن اصلی و رعایت اصول نگارشی در ترجمه اطمینان حاصل کنیم. بنابراین، زمان مناسبی باید به این مرحله اختصاص دهیم. چراکه این مرحله تأثیر مستقیمی بر نتیجه نهایی ترجمه دارد.
• فرآیندهای چاپ:درصورتی‌که خواهان چاپ کتاب باشیم،مرحله نهایی ترجمه کتابفرآیندهای چاپ خواهند بود.این فرآیندها شامل صفحه‌آرایی، طراحی جلد، دریافت مجوزهای لازم از مراجعی نظیر وزارت ارشاد و کتابخانه ملی هستند. در فرآیندهای چاپ کتاب نیز لازم است چارچوب‌های تعیین شده توسط ناشر رعایت شوند. بسته به نوع قرارداد با ناشر، ممکن است حق امتیاز نوبت‌های چاپ بعدی به ناشر یا نویسنده تعلق گیرد. در صورتی‌که ترجمه کتاب به‌گونه‌ای است که ممکن است در آینده محتوای آن را با نسخه‌های دیگری از کتاب تکمیل کنیم، بهتر است حق امتیاز آن را در نوبت‌های آتی نیز برای خودمان نگه داریم.

نتیجه‌گیری

با رعایت اصول مشخصی برایترجمه کتاب می‌توانیم از دستیابی به ترجمه‌ای اصولی و فاقد خطاهای فاحش نگارشی و معنایی جلوگیری کنیم.مراحل ترجمه کتاب در ایرانبا شناسایی کتاب مرتبط شروع می‌شود و به چاپ کتاب ختم می‌شود. در مواردی ترجمه کتاب بدون چاپ نهایی صورت می‌گیرد. در چنین شرایطی معمولاً کتاب‌ها را برای تحقیقات دانشگاهی یا پروژه‌های تحقیقاتی ترجمه می‌کنند و داده‌های آن‌ها را برای مواردی نظیر فصول مبانی پژوهش‌ها به کار می‌برند. در تمامی مراحل ترجمه کتاب، وفاداری به متن اصلی را باید رعایت کنیم. ضمن این‌که تا حد امکان برای ترجمه از صاحب اثر مجوز بگیریم.